Doctor Zhivago – Boris Pasternak

Rus klasiklerini genelde severim ama bunu sevemedim. Karakterlerin çektiği acılar hiç umurumda olmadı. Okuyalı da bir süre olduğundan aklımda bölük pörçük şeylerden başka bir şey kalmadı. Zaten konuyla ilgili tarihsel bilgim yok, Pasternak da bu konuda pek  yardımcı olmuyor.

Rus devriminin sonuçlarını ele alan kitap, kahramanımız Yuri’nin annesinin cenazesi ile başlıyor. Yuri dayısı Nikolay Nikolayeviç ile birlikte yaşıyor. Bir de Lara var: Babası yaşındaki avukat Komarovsky onunla ilgilendiği için hem gururlanan hem de bundan tiksinen bir kız. Pasha isimli bir gençle evlenir ama o da askere gitme kararı verip onu kızı ile bırakır.

‘O ılık, kurşuni ışıklarla aydınlanan dağ sabahında Çar’ı seyreden Yuri, ona acımaktan kendini alamadı. Bu çekingen, utangaç kimsenin bir zorba olduğunu, bağışlamak, öldürmek, hatta sürgüne yollamak yetkilerine sahip bulunduğunu bilmek insanın içini burkuyordu.’

Yuri ise Tonya ile evlenir. Savaş yüzünden tanıyamadığı çocukları, uzun yolculuklar sonucunda ulaştıkları Varykino’daki yeni kulübeleri, orada ekip dikerek karın doyurmaya çalışmaları, Yuri’nin tek başına yaptığı ve onu neredeyse öldüren uzun yolculuk.

‘Onun için gerçekten yaşamanın en kolay yolu herkes gibi yaşamaya çalışmaktı. Herhangi bir iz bırakmamaya çalışarak başkalarının yaşamları arasında kaybolmak gerekiyordu. Paylaşılmayan mutluluk, mutluluk sayılmazdı. Kentte tek ördek, kendi ördekleri; tek içki kendi içtikleri ispirto olduğu için bunlar gerçekliklerini yitirmişler, sanki içki ve ördek olmaktan çıkmışlardı. İşte bu, her şeyden çok canını sıkıyordu.’

‘Bir zamanlar ben de aşırı derecede devrim taraftarıyım ama şimdi zorla hiçbir şey kazanılamayacağını biliyorum. İnsanlar iyiliğe, iyilikle götürülmeli.’

‘Çocukluğumda geçirdiğimiz yaşamı çok iyi anımsıyorum. Barış ve sükun içinde yaşadığımız o günler bugün gibi gözümün önünde. O zamanlar herkes kendini akıllıca davranmaya, vicdanının sesine uymaya zorunlu hissediyordu. Cinayetler yalnızca oyunlarda, gazetelerde ve dedektif romanlarında geçerdi. Günlük yaşantımıza girmemişti. Sonra birdenbire bu sakin, günahsız yaşamdan, soykırım, zulüm dolu bir dünyaya geçiverdik. Cinayetler ödüllendiriliyor, işkence en doğal hak gibi görülüyordu. Bu durumun böyle süreceğini, cezasız kalacağını sanmıyorum. Her şeyin nasıl başladığını, nasıl bozulduğunu sen benden daha iyi anımsarsın.’

Bir süre aşıklar Lara ve Yuri tekrardan buluşuyor ama bir sonraki, son buluşmaları Yuri’nin cenazesinde oluyor. En sonunda da Tanya isimli bir kızın meğerse bu ikisinin kızı olduğunu öğreniyoruz.